Theun de Vries-Rembrandt

ამ ბოლო დროს დიდი სურვილი გამიჩნდა დამეწყო ბიოგრაფიული წიგნების კითხვა, ხოდა ბევრი ფიქრის შემდეგ თეინ დე ფრისის „რემბრანდტი“ ავირჩიე.

Rembrandt van Rijn

„რემბრანდტზე ბევრი წიგნია დაწერილი, XVII საუკუნის უდიდესი ჰოლანდიელი მხატვრის ფატალურ ბედისწერას მსოფლიოს მრავალი მწერლის, მკვლევარისა თუ კრიტიკოსის ყურადღება მიუქცევია. ერთ-ერთი მათგანია ჰოლანდიელი მწერალი-კომუნისტი თეინ დე ფრისი (Theun de Vries). იგი გვესაუბრება რემბრანდტის ცხოვრების მეტად რთულ პერიოდზე, როცა მძიმე დარტყმისაგან განადგურებული მხატვარი მაინც თავისი ჰუმანური იდეალების, თავისი შემოქმედების უკომპრომისო ერთგული დარჩა.“

* * *

როგორც ვიცი 1650 წელი შფოთიანი და მძიმე წელი იყო ნიდერლანდებისთვის, აგრეთვე შფოთიანი და მძიმე წელი იყო რემბრანდტისთვისაც. აი ამ პერიოდში რემბრანდტში კვდებოდა „ჯადოქარი“, რომელიც ყველაფრისგან განზე გამდგარი და სევდაშემოწოლილი ფიქრობდა, რომ ამსტერდამი მისთვის მარტო რეგენტების ქალაქი, მარტო რესპუბლიკელების ქედმაღალი და ბრწყინვალე ბურჯი არ იყო. მისთვის სულ ერთი იყო, ვინ იქნებოდნენ აქ მბრძანებლები. ამსტერდამი მუდამ ამსტერდამად დარჩებოდა, თავისუფალ რესპუბლიკად რესპუბლიკაში, მხატვართა და ზოგადად ხელოვანთა უმშვენიერეს ქალაქად. რემბრანდტი მუდამ იმ აზრზე რჩებოდა, რომ ამსტერდამი თავის დიდებულებას სულაც არ უნდა უმადლოდეს მათ, ვინც მას განაგებს.
...რემბრანდტის აზრით, ყველაფერი მიუწვდომელი უბრალოდ უნდა მიიღო და მაშინ საგნები თავისთავად იძენენ რეალურობას. ის ქმნიდა სინამდვილეს-ცასა და დედამიწას.
თეინ დე ფრისი თვლის, რომ იერუსალიმი და ამსტერდამი ერთმანეთისგან არც დროითაა გამოყოფილი, არც სივრცით. პატრიარქები და საღმრთო წერილის განმმარტებლები ბეესტრაატელი და შეშის ბაზრის წვერმოშვებული ებრაელების სახით ცოცხლდებიან რემბრანდტის ტილოებზე.

კრძალვითა და ცახცახით…

„ბატონი ჰანედა ბატონი ომოჩის უფროსი იყო; ბატონი ომოჩი – ბატონი საიტოსი; ბატონი საიტო – ქალბატონი მორისა; ქალბატონი მორი კი – ჩემი. მე თვითონ არავის უფროსი არ ვყოფილვარ.“
ასე იწყება ამელი ნოტომის რომანი „კრძალვითა და ცახცახით“, რომლისთვისაც ავტორმა 1999 წელს საფრანგეთის აკადემიის დიდი პრემია დაიმსახურა.
როგორც წინა პოსტში ვახსენე ამელი ნოტომის მამა ბელგიელი იყო. ამ რომანის მთავარი გმირიც ბელგიელი ქალი ამელია, რომელიც იაპონიის ერთ-ერთ უდიდეს კომპანიაში ერთწლიანი მუშაობის შემდეგ დაიწყებს თავისი თავგადასავლის თხრობას.
ჩემი აზრით წიგნი ნაგავქვეშ მოყოლილი გონებრივი ორიენტირების შესახებაა. მთავარ გმირს „აღარაფერი გაეგებოდა“, იგი ფიქრობდა, რომ არავის უნდოდა ადამიანი თავისი ღირსებით და გამუდმებით ეკითხებოდა თავის ცნობიერს/არაცნობიერს: „განა შეიძლება, ჯოჯოხეთს ღმერთი მართავდეს?“
ამელი გვეუბნება, რომ არსებობის ინტიმური და უმნიშვნელო მხარეც კი აკრძალვებს ექვემდებარება და დროა, დავფიქრდეთ იმ აკრძალვათა ყოვლისმომცველობაზე, მთელ ცხოვრებას რომ ასე მკაცრად გვისაზღვრავს.
ავტორი აგრეთვე საუბრობს იაპონურ კულტურაზე, შეხედულებებზე, მორალზე, ეთიკაზე და იძახის, რომ უცხოელთაგან ვისაც კი სურვილი გასჩენია, იაპონიას შესისხლხორცებოდა, თავისი ღირსების საქმედ უქცევია იმპერიის წეს-ჩვეულებათა დაცვა.
ტექსტი ალბათ იერარქიული კიბის პრინციპზეა აგებული და მისი უმეტესი ნაწილი მაინც მიგვანიშნებს „შეუბღალავ სახელზე“, რომელიც არაფერს მოგვიტანს იმის გარდა, რომ შეუბღალავი სახელი გვექნება, რაც სიამაყით ვერ აგვავსებს, მით უმეტეს – სიამით.
პირადად მე, ამ წიგნში დავინახე უღიმღამო მოვალეობათა უსასრულო რიგი, მაგრამ დასასრული სასტიკად მესიამოვნა…

Clown 

ამელი ნოტომი და „კატილინას წინააღმდეგ“

რა ხდება, როცა სულის უფსკლულის სარკეში ჩახედვისას უეცრად ცნობიერების უცნობ მხარეს აღმოაჩენთ? შეგვძულდება თუ არა თავი?

1967 წელს დაიბადა იაპონიაში, ბელგიელი დიპლომატის ოჯახში. რამოდენიმე წელი გაატარა ჩინეთში და აზიის სხვა ქვეყნებში.
გამოქვეყნებული აქვს თოთხმეტი რომანი. 1999 წელს მიიღო საფრანგეთის აკადემიის გრან-პრი.
1995 წელს გამოცემული რომანისთვის „კატილინას წინააღმდეგ“ მას მიანიჭეს ჟან ჟიონოს ჟიურის და რამოდენიმე სხვა პრემია.
„კატილინას წინააღმდეგ“ არის თეატრალური მინი-პიესა, სადაც ერთმანეთს უპირისპირდება ორი, სამი, ოთხი პერსონაჟი. კითხვისას ჩემნაირი ჩამოუყალიბებელი ადამიანი ნისლში გახვეულივით ხვდება, როგორ ემატება მის მექანიკურ ბილბორდს „არამირაჟული ფრაზები“. მაგალითად, როგორიცაა „ჩვენ არ ვიცნობთ საკუთარ თავს!..“
ამელი გვესაუბრება ცნობიერის და არაცნობიერის გაუცხოებაზე, ანუ რა საფრთხე ჩნდება, როდესაც უცნობის ცხოვრებით ვცხოვრობთ?! იგი მიგვანიშნებს იმაზეც, რომ ყველაფრის გააზრების სურვილი სოციალური თვითმკვლელობის ტოლფასია.
ის დეტალურად აყალიბებს „ცარიელი“ ადამიანის პრობლემებს და მის მიერ გავრცელებულ, სხვა ადამიანებზე შემოხვეულ დუმილს. ყოველგვარი გადახვევის გარეშე გვეუბნება, რომ სიცარიელეს შემაძრწუნებელი შესაძლებლობები გააჩნია და დაუნდობელი კანონები მართავს.
პირადად მე ამ წიგნის წაკითხვის შემდეგ დავრწმუნდი, რომ ჩვენ არ ვირჩევთ/ვიცნობთ საკუთარ თავს. მემგონი ამელიც გავიცანი, მას იშვიათი უნარი გააჩნია – იხუმროს ყველაფერზე და, უპირველეს ყოვლისა, საკუთარ თავზე.

Clown

Bilden av pappa, Thelma Asdisardóttir და Gerđur Kristnÿ

როცა ამ თემის გარშემო რაიმე ფილმს ვუყურებ მაინც მსუბუქად ვღებულობ, ფილმია ბოლოსდაბოლოს. მაგრამ როცა ავტობიუგრაფიული წიგნი წავიკითხე ძალიან ცუდად გავხდი. იმდენად ცუდად რომ ადამიანის მოკვლის სურვილი გამიჩნდა.

წიგნის ისლანდიელი ავტორი Thelma Asdisardóttir , მოგვითხრობს მისი ოჯახის ისტორიას, ისტორიას სადაც 5 მცირეწლოვანი გოგონა საშინელ სიტუაციაში ცხოვრობს და იზრდება. მამა პედოფილი, ლოთი და მოძალადე დედაზე და შვილებზე. დედა - დაბეჩავებული მსხვერპლი რომელსაც ხმის ამოღებაც კი არ შეუძლია რათა თავისი შვილები დაიცვას მამისაგან რომელიც მათ ყიდის სხვადასხვა პედოფილებზე.

წიგნს რომ ვკითხულობდი დედაზე გამიჩნდა საშინელი აგრესია, კი მაგრამ როგორ არ აკეთებს არაფერს როცა ხედავს რომ მამა არასრულწლოვან შვილებზე ძალადობს, აძალებს მათ სხვადასხვა ნარკოტიკული ნივთიერებები მიიღონ და და ყიდის მათ სხეულებს იმისათვის რომ ნარკოტიკები და სასმელი იყოდის? რატომ არ იღებს ხმას დედა როცა ხედავს რომ მამა თავად შვილებთან ახდენს სექსუალურ კავშირს?! რატომ არ წავა და წაიყვანს შვილებს იმ ჯოჯოხეთური ყვითელი სახლიდან?! არ მესმოდა და პასუხი ახლაც არ მაქვს. თავად წიგნის ავტორიც ამბობს რომ როცა გაიზარდა ეს კითვები უტრიალებდა თავში, მაგრამ მხოლოდ მოგვიანებით მიხვდა რომ დედა იმდენად დაბეჩავებული, იმდენად გაუბედურებული ადამიანი იყო რომ გადაწყვეტილების მიღება არ შეეძლო. თავად აპატია დედას.

სოციუმი - თითქოს კი ხვდებიან რაღაცას, რომ ოჯახში მთლად კარგად ვერ არის სიტუაცია, მაგრამ ბავშვები იმდენად მოწესრიგებულნი დადიან, იმდენად ცდილობენ რომ ჩანდნენ ნორმალურები ვერ ხვდებიან რომ ასეთ საშინელებას შეიძლება ქონდეს ადგილი. რაღაც მომენტებში თითქოს კი ჟონავს ინფორმაცია, მაგრამ არავინ არაფერს აკეთებს იმისათვის რომ გამოიძიონ სიტუაცია. როგორც ჩანს უფრო ადვილია პოლიციას დაუკავშირდე როცა სახლიდან ხმამაღალი მუსიკის ტონები გამოდის, ვიდრე როცა პედოფილიის ეჭვია.

კიდევ ემოციების ქვეშ ვარ, ნეტა არ წამეკითხა ეს წიგნი.